Voorwoord

Principe

• Een computer is een machine, die bestuurd wordt door een microprocessor. Je stopt er iets in, de machine verwerkt het met een vooraf bepaalde logica, en er komt iets uit.
• Microprocessors zitten overal. In een GSM, in een auto, in een GPS, in een radio, in een TV, in een betaalautomaat, in een kassa, in een afstandsbediening, in een fotocopiemachine, soms in een deurbel of een horloge, in kerstverlichting, in een fototoestel, in een wasmachine, in een verwarmingsketel, in sommige koelkasten, in een computermuis, in een camera...
• Wat hier een computer genoemd wordt, is een microprocessor met daaromheen apparaatjes die het mogelijk maken om gegevens erin te stoppen (een toetsenbord), te controleren (een scherm), en daarna er weer uit te halen in een andere vorm (een afdruk).
• De computer waar wij het hier over hebben, zijn PC's (Personal Computer), zowel desktops als laptops.
• Een computer werkt op electriciteit. Als hij het niet doet, kijk of de stekker inzit en de schakelaar "aan" staat. :-)
• Computer opstarten gebeurt in stappen
• Het booten vanuit de BIOS of EFI
• Wanneer een computer opstart, kijkt die in een lijstje met opdrachten die vastgebakken zitten in een chip. Deze "BIOS" (Basic Input Output System) bevat ook informatie die de computer nodig heeft om verder te kunnen: welke hardware er aangesloten is (schijven bvb) en in welke volgorde er gezocht moet worden om verder te gaan. Deze hele procedure duurt maar enkele seconden. De gebruiker kan hierin al tussenkomen.
• Dan begint de computer met de opstart-machinerie af te lopen: een opstartbare USB-stick, een opstartbare CD of DVD, een opstartbare harddisk.
• In 2006 verschenen de eerste Intel-gebaseerde computers met EFI (Apple). Volgens Intel wordt EFI de opvolger van BIOS. Bij BIOS zitten de gegevens voor het opstarten van de computer in een chip op het moedebord. Bij EFI wordt op de harddisk een verborgen partitie aangemaakt, met daarin de gegevens.
  
• Het opstarten van DOS
• Zodra een opstartmedium gevonden is, kijkt de computer weer naar een bepaalde plaats op dat medium, en volgt van daar uit het lijstje met opdrachten. Dit lijstje met opdrachten noemt men een "programma". Dit eerste programma dat start vanaf een schijf (ook USB-blokje en CD zijn schijven) heet een DOS-programma (Disk Operating System). Zo begrijp je dat elke computer opstart vanaf DOS. Dit is het besturingssysteem. Ook deze bewerking duurt slechts enkele seconden.
• Dit DOS doet heel wat voorbereidend werk. Puur technisch werk. Hierbij horen ook het opstarten van de stuurprogramma's voor bvb beeldscherm, geluidskaart, netwerken enz...
  Hierna is de opstartprocedure eigenlijk beëindigd.
• Het opstarten van de GUI
• Bij alle moderne computers wordt nu, op het eind van de opstartprocedure, een grafische schil opgestart: deze GUI (Graphic User Interface) maakt het de gebruiker veel gemakkelijker om instructies aan de computer door te geven.
• Alle moderne GUI's werken op het WIMP principe (Windows, Icons, Menu's and Pointers).
• Het WIMP principe is niet "uitgevonden" door Microsoft Windows, noch door Apple. Het is ontworpen door PARC (Palo Alto Research Center), een leverancier van Xerox Corporation. Waar Steven Jobs op bezoek is gekomen... Die dan weer in zijn kantoor bezoek heeft gekregen van William Gates...
  
  Steve Jobs en Bill Gates zijn eigenlijk nooit echt concurrenten geweest. Bill Gates heeft in 1997 (wanneer Apple bijna failliet was?) 150 miljoen dollar in Apple gepompt, en daardoor is Microsoft aandeelhouder geworden van Apple. Wel merkwaardig dat het juist op het moment gebeurde dat Apple aan "Microsoft Office for the Mac" zou beginnen werken...
• Dit centrum, met als klanten Xerox, Fujitsu, Samsung, Nec enz... is ook de bakermat van o.a. WISYWIG textverwerker, de laserprinter, BMP grafisch formaat, ethernet, object-georiënteerd programmeren...
• En dan wacht de computer, tot de gebruiker hem iets te doen geeft...
• Een computer doet wat hem opgedragen wordt.
• Het booten en het starten van de grafische gebruikersinterface is een automatische procedure die in een min of meer vast patroon verloopt. De gebruiker kan daar wel op ingrijpen, maar normaal gezien doet die dat niet. De gebruiker kan wel een paar programma's kant-en-klaar laten opstarten (zoals bvb kalender klaarzetten, e-mailprogramma openen, een IM (Instant Messenger) programma klaarzetten, een opdrachtenbalk tonen op het scherm enz...
• Maar eens opgestart, wacht de computer. Doet de gebruiker niets, dan blijft de computer stomweg wachten.
• De gebruiker krijgt verschillende mogelijkheden om "iets" te doen. Dat "iets" is een commando, dat een (toepassings-) programma opstart
• Uit een lijstje met menu-items (in tekst) kan een opdracht aangeklikt worden
• Een snelkoppeling op het bureaublad kan aangeklikt worden 
• Uit een balk met icoontjes (een "dock") kan een icoontje aangeklikt worden
• enz...
  
  
  
• Te onthouden
• Computer start op in stappen: booten, DOS en grafische gebruikersinterface (bvb Windows).
• Opstarten duurt meestal ongeveer 1 minuut vanaf volledige uitschakeling.
  
  
  
  

Besturingssysteem

• Twee grote families van besturingssystemen:
• Unix
• bestaat in heel erg veel versies, sommige Open Source en gratis, andere Closed Source en betalend)
• Unix is ook de bakermat van Mac OSX (een soort BSD-Unix)
• Unix is ook de bakermat van Linux (bijvoorbeeld Ubuntu en Google OS, de  moeder van Android)
• Microsoft
• Microsoft Windows
  
  
• Familie Unix (1969)
• BSD (1974 Berkeley Systems) --> NextStep (1989) --> Apple MacOS-X (2001)
  Grootste en enige klant: Apple (Mac)
• Minix (1986) + GNUproject (1989, General Public Licence) --> Linux (1991) --> Ubuntu, LXLE, Mint, Mageia, Fedora, Suse, Debian, Arch, Knoppix, DSL...
  Grootste Linux klanten: Google, Youtube, Twitter, zie ook Distrowatch.
• Familie Microsoft --> Microsoft Windows
  Grootste en enige klant: Microsoft

Toepassingsprogramma's - Indeling

• Indeling per soort toepassing
• Kantoorsoftware: tekstverwerker, rekenblad, presentatie, database...
• Bedrijfssoftware: CAD, ERP, HRM-software
• Grafische programmas
• Multimedia programma's (audio, video...)
• Netwerk programma's
• Spelletjes, simulaties enz...
  
  
• Indeling volgens manier van gebruiken
• Software die op de computer is geïnstalleerd
• Software die vanuit internet wordt gebruikt
• "draagbare" software die de gebruiker overal kan opstarten
  
  
• Andere indelingen
  
• Software die je alleen gebruikt, of samen met anderen
• Software die je zelf moet starten, of die automatisch loopt (op een klok of gebeurtenis)

Tekstverwerking

• Tekstverwerking is voor de modale computergebruiker de meest gebruikte toepassing.
  
• Soorten tekstverwerkers
• simpele tekst editors
• documentformaat: document.txt
• bevat geen formattering, geen vormgeving, alleen puur inhoud (ASCII tekst).
• wordt gebruikt voor technische info die door iedereen moet gelezen kunnen worden (readme.txt)
• programma's: Kladblok, Notepad++, Editpad
• Standaard tekstverwerkers
• documentformaat: document.rtf
• bevat formattering en vormgeving.
• werd vroeger gebruikt, nu vervangen door full-blown systemen.
• programma's: WordPad, Microsoft Works
• Full-blown tekstverwerker
• documentformaat: 
• document.doc (meest gebruikt)
• document.docx (enkel Microsoft Office 2007 en later, ook Microsoft Office Online)
• document.odt (ODF formaat volgens ISO 26300:2007)
• alle opties qua formattering, spellingscontrole enz...
• pagina-gebaseerd. Je moet de pagina-grootte definiëren.
• programma's: Microsoft Office Word ($$$), LibreOffice, OpenOffice, AbiWord, KWord, Crystal Office ($$$),  SoftMaker Office ($$$),  IBM Lotus Symphony ($$$),  Corel WordPerfect Office ($$$), ...
• Desk-Top-Publishing
• documentformaat: eigen aan programma
• bedoeld voor publicaties (boeken, tijdschriften, brochures)
• gespecialiseerde toepassing.
• programma's: QuarkXPress ($$$), Adobe InDesign ($$$), Microsoft Publisher ($$$), Scribus...
• HTML editor
• documentformaat: HTML
• meestal WYSIWYG
• programma: Adobe Dreamweaver ($$$), Microsoft Frontpage ($$$), Kompozer, ConstEdit, SeaMonkey editor
• Kompozer kan je downloaden en installeren, en er is een nederlandstalige website http://www.kompozerwebsite.be/ en op http://www.kompozer.nl/
  
  
  
• Eindresultaat
• .txt
• Tekst, puur tekst zonder formattering, alle letters even groot (ASCII tekst) bedoeld voor niet-proportionele lettertypes.
• Kan door alle systemen, alle computers, altijd gelezen worden. ASCII teksten uit de beginjaren van de computers zijn nu nog altijd leesbaar.
• Kan geschreven worden met elke tekstverwerker. Formattering gaat dan wel verloren.
• Hoogste rendement: 1 teken = 1 byte. 
• Niet meer van deze tijd.
• .doc
• Meest gebruikte formaat, gepushed door onderwijsinstellingen.
• Vrij volledig qua mogelijkheden voor wat betreft pure tekst.
• Wordt vaak misbruikt voor tabellen en hokjes (inplaats van rekenblad), foto's (inplaats van grafisch programma), lay-outing (inplaats van DTP=DeskTop Publishing)... 
• Is pagina-gebonden. Je moet dus altijd rekening houden met pagina-einden...
• Laag rendement. 1 teken = tot 24000 tekens overhead bij Microsoft Word...
• Kan geschreven worden met alle full-blown tekstverwerkers.
• .html
• Formaat gebruikt o.a. voor websites. Minder geschikt om af te drukken.
• Beperkt, maar bruikbaar qua mogelijkheden: combinatie van tekst, tabellen, afbeeldingen...
• Meest opvallende eigenschap: venster is "rekbaar": de tekst past zich aan aan het vensterformaat zodat de tekst zonder horizontaal scrollen altijd "in beeld" blijft.
• Kan geschreven worden met alle full-blown tekstverwerkers, maar die voegen nogal (heel) veel onnodige code toe, zodat de eindtekst groter en trager wordt dan nodig.
  Specifieke HTLM editors hebben dat probleem niet (Kompozer bvb).
• Wordt gelezen met om het even welke webbrowser (FireFox, Chrome, Safari, Opera, Edge, Internet Explorer, ...) en ziet er overal hetzelfde uit.
• Wordt veel gebruikt als (heel erg uitgebreide) uitleg, gebruiksaanwijzing, instructielijst, of als tekst die vaak en eenvoudig moet gewijzigd kunnen worden.
• .odt
• Nieuw, universeel formaat, volgens ISO-norm (ODF formaat ISO 26300:2007).
• Vrij volledig qua mogelijkheden voor wat betreft tekst.
• Is pagina-gebonden. Je moet dus altijd rekening houden met pagina-einden...
• Kan geschreven worden met alle full-blown tekstverwerkers.
  
• .pdf
• Is eigenlijk geen tekstformaat. Is een soort "afbeelding" van de tekst, die kan gelezen en afgedrukt worden.
• Wordt aangemaakt met de tekstverwerker (Opslaan als "pdf") of afgedrukt op een "pdf-printer": PrimoPDF, CutePDF, Adobe Acrobat Writer ($$$) .
• Wordt meestal aangeprezen omdat (in principe) deze .pdf-bestanden niet gewijzigd kunnen worden. 
• Wordt gelezen met een pdf-lezer. Adobe Acrobat Reader is de grootste, traagste en meest aangeprezen .pdf-lezer. Veel sneller, en efficiënter zijn Mozilla Foxit Reader, en PDFXCView. Deze laatste kan ook (beperkt) in het .pdf-bestand schrijven en tekenen.
• Je kan ook een .pdf-bestand online laten omzetten naar een .doc bestand, bvb bij Zamzar.

• Te onthouden
• Tekst aanmaken om op papier af te drukken: .doc of .docx aanmaken met tekstverwerker (Microsoft Office Word, LibreOffice Writer)
• Tekst doorsturen aan iemand die hem liefst niet mag wijzigen: .doc afdrukken als .pdf. en .pdf doorsturen.
• Tekst aanmaken om te tonen op scherm als uitleg of stappenplan met afbeeldingen en tabelletjes: HTML-bestand (Kompozer)

• formaat	aanmaken met	lezen met	geschikt voor	op scherm	afdrukken	wijzigen	doorsturen
  .doc	tekst- verwerker	tekst- verwerker	doorlopende of gestructureerde tekst	bij 100% OK	OK	OK	indien bestemmeling moet kunnen wijzigen
  .pdf	pdf-schrijver	pdf- lezer	alles	OK	OK	moeilijk	OK
  .html	HTML editor	web- browser	doorlopende of gestructureerde tekst met afbeeldingen en tabellen	OK	minder geschikt	OK	OK

  
  
  

Alternatief

Programma's - Overzicht

Besturingssystemen

• Opstarten

• Booten (Bootstrap Load) ROM
• In de BIOS wordt vastgelegd in welke volgorde de opstart-devices aangesproken worden.
  Deze volgorde is bijvoorbeeld:
       1. Floppy Disk (uitgestorven)
       2. Optische Drive: CD ROM of DVD ROM
       3. USB apparaat (bootable flash disk)
       4. Interne harddisk
       5. Netwerkkaart
  Het eerste apparaat dat bruikbare opstartgegevens bevat, daarvan wordt er opgestart.
• Second Stage Bootloader (BOOTMGR, GRUB, LILO, NTLDR)
• Indien de computer meerdere besturingssystemen bevat,
  wordt hier het besturingssysteem gekozen, bvb
       - Windows 10
       - Windows XP
       - Ubuntu
• Starten Operating System (DOS = Disk Operating System)
• Soort DOS besturingssysteem
• Microsoft DOS
• 
• Los besturingssysteem MS-DOS 1.0 (1981) tot MS-DOS 6.22 (1994)
• Geïntegreerd in WIMP
• MS DOS 7.0 (1995) - MS Windows 95
• MS DOS 7.1 (1997) - MS Windows 98 en MS Windows 95 OSR2
• MS DOS 8.0 (2000) - MS Windows ME
• Ontwikkeling gestaakt, geen ondersteuning meer. Maakt nu integraal deel uit van MS Windows.
• Unix
• 
• Minix, Linux
• Debian (dpkg/apt-get gebaseerd)
• Ubuntu (Xubuntu, Lubuntu, LXLE, Edubuntu, Ubuntu Studio, Mythbuntu...)
• Mint
• gOS (Google  Operating System)
• Knoppix
• Xandros (commerciëel)
• RPM gebaseerd (commerciëel) Fedora, Red Hat, Suse, Mandriva, (andere)
• PWB/Unix, System III, System V (HP, Solaris, UnixWare, AIX)
• Unix TSS 1 tot 4
• BSD.0 tot 4.1
• Sun OS 1 tot 4
• BSD 4.2 tot 4.3 (Berkeley Software Distribution)
• Nextstep/Openstep 1.0 tot  4.0
• Apple Mac OSX
• Unix TSS 7 (Xenix 1.0 tot 3.0, SCO Xenix)
• DOS venstertype
• Command Line Interface - typische "dos-box" bvb  c:\users\gebruiker\>_
• Text User Interface - een programmagestuurde tekst-interface die door de gebruiker ingevuld wordt.
• Starten GUI (Graphic User Interface) -      WIMP = Windows-Icons-Menu-Pointing device
• WIMP verbonden met het besturingssysteem
• Microsoft Windows
• Oudere versies
• MS Windows 3.1 (1992) 16-bit
• MS Windows for Workgroups 3.11 (1993) 16-bit
• MS Windows NT 3.1 (1993) tot 4.0 (1996) 32-bit
• MS Windows 95 (1995) 16/32-bit
• MS Windows 98 (1998) 16/32-bit
• MS Windows Millennium (2000) 16/32-bit
• MS Windows 2000 Professional = Windows NT 5.0 (2000) 32 of 64-bit
• Consumer versies (chronologisch)
• MS Windows XP Home (2001) 32-bit
• MS Windows XP Media Center (2005) 32-bit
• MS Windows Vista Home Basic, Home Premium =  Windows NT 6.0 (2006) 32 of 64-bit
• MS Windows 7 (2009) 32 of 64-bit
• MS Windows 8 (2012) 64-bit
• MS Windows 8.1 (2013) 64-bit
• MS Windows 10 (2015) 64-bit
  
• Professional versies (chronologisch)
• MS Windows XP Professional = Windows NT 5.1 (2001) 32 of 64-bit
• MS Windows Server 2003 = Windows NT 5.2 (2003) 32 of 64-bit
• Windows Vista Business, Enterprise, Ultimate =  Windows NT 6.0 (2006) 32 of 64-bit
• Windows Server 2008 (2009) 32 of 64-bit
• MS Windows 7 (2009)  64-bit
• MS Windows Server 2008 R2 of Windows Server 2010
• MS Windows Server 2012 R2
• MS Windows Server 2016
  
• Apple Mac OS
• Oudere versies
• Apple System 1 (1984) tot 7.5 (1994)
• Apple Mac OS 7.6 tot 9.2
• Apple MAC OS X 10.0 Cheetah (2001)
• Apple MAC OS X 10.1 Puma (2001)
• Apple MAC OS X 10.2 Jaguar (2002)
• Apple MAC OS X 10.3 Panther (2003)
• Apple MAC OS X 10.4 Tiger (2005)
• Apple MAC OS X 10.5 Leopard (2007)
• Apple MAC OS X 10.6 Snow Leopard (2009)
• Apple MAC OS X 10.7 Lion (2011)
• Apple MAC OS X 10.8 Mountain Lion (2012)
• Apple MAC OS X 10.9 Maverics (2013)
• Apple MAC OS X 10.10 Yosemite (2014)
• Apple MAC OS X 10.11 El Capitan (2015)
• Apple MAC OS X 10.12 Sierra (2016)
  
• WIMP bestuurd door een Windowmanager, gebruik van docks, meerdere bureaubladen
• Linux: X-Window System
• Fluxbox, KWin (KDE), Metacity (GNOME), Xfwm (Xfce), andere (AWN)

Toepassingen - Applicaties

• Algemene toepassingen

• Kantoorsoftware  -  Lokaal op de computer

• Tekstverwerker
• Eenvoudige lijn-gestuurde editor
• Microsoft Windows Kladblok zit in elke MS Windows
• EditPad
• andere: kPad, TextEdit, jEdit, NotePad++...
• Eenvoudige pagina-gestuurde tekstverwerker
• Microsoft Windows WordPad zit in elke MS Windows
• Full-blown tekstverwerker
• Microsoft Office Word (deel van MS Office) - commerciëel programma
• LibreOffice Writer (deel van LibreOffice)
• OpenOffice Writer (deel van OpenOffice)
• AbiWord
• (andere: WordPerfect, KWord, StarOffice...)
• Speciale tekstverwerkers
• HTML-editor - gebruikt als tekstverwerker om webpagina's te maken
• FocusWriter - geen afleidende menu of vormgeving
• Jarte - geen menu, enkele icoontjes
• Geany, gVim, Notepad++ - speciaal voor programmaschrijvers
• Ditto, Stickies - nota's, clipboard editors
• Rekenblad - Spreadsheet
• Eenvoudig rekenblad
• Spread32
• Full-blown rekenblad
• Microsoft Office Excel (deel van MS Office) - commerciëel programma
• LibreOffice Calc (deel van LibreOffice)
• OpenOffice Calc (deel van OpenOffice)
• (andere: Gnumeric...)
• Presentatie
• Presentatie software
• Microsoft Office Powerpoint (deel van MS Office) - commerciëel programma
• LibreOffice Presenter (deel van LibreOffice)
• OpenOffice Presenter (deel van OpenOffice)
• Presentatie show (Flash)
• Powerbullet Presenter
• Database
• Flat-File database
• Table
• Flat-File structuurlose database
• Scrapbook
• Relationele database
• Microsoft Office Access (deel van MS Office) - commerciëel programma
• LibreOffice Base (deel van LibreOffice)
• OpenOffice Base (deel van OpenOffice)
• dBase Ashton-Tate, Borland Paradox, dBase Inc (commerciëel programma)
• Full-blown DBMS
• MySQL
• MS SQL, DB2, FileMaker, Oracle, Sybase (commerciële programma's)
• Hulpmiddelen
• Rekenmachine
• Eenvoudig
• Microsoft Windows Rekenmachine zit in elke MS Windows 
• Wetenschappelijk, met "telband"
• FreeCalc
• ESBCalc
• Met grafische functies
• GraphCalc
• Woordenboek
• Verklarend, vertalend, vervangend (thesaurus), encyclopedisch
• Woordenlijst, stijlwoordenboek, rijmwoordenboek
• Conversie
• Bestandsconversie
• Dataconversie
• Formaatconversie
• Vormconversie
• Synchronisatie
• Compressie
• 7-zip
• WinRAR, WinZip (commerciële programma's)
• Programmatie
• Klassieke programmeertaal
• Lessen maken
• eXe
• Hot Potatoes
• jClic
• Spelletjes programmeren (flash)
• Menu-structuur
• Pstart
• ASuite
• Boekhouding
• Vrije programma's
• GnuCash
• OSFinancials
• WinBank
• Commerciële programma's
• Admisol, Alpha, BOB, Briljant, Ciel, Cubic, Dave, DBFakt, EXACT, EXPERT/M, Multivers, Orbis, Popsy, ProAcc, Sarah, Venice, Vero, WinBooks, Winge, Winkin...

• Grafisch

• Pagina opmaak, DTP-programma (DeskTop Publishing)
• Scribus, LibreOffice
• Aldus Pagemaker, Corel Ventura Publisher, Microsoft Publisher, Adobe Indesign, QuarkXPress - (commerciële programma's)
• MindMapping
• FreeMind
• eMindmaps
• xMind
• Conceptdraw Mindmap (commerciëel programma)
• Viewer, kijkprogramma
• eenvoudig, snel, beeld-per-beeld: Irfanview
• Tekenprogramma, beeldverwerking
• Paginagestuurd tekenprogramma
• Microsoft Paint zit in elke MS Windows
• LibreOffice Draw (deel van LibreOffice)
• OpenOffice Draw (deel van OpenOffice)
• 2 vectorieel tekenprogramma
• Inkscape
• CorelDraw, Macromedia Freehand, Adobe Illustrator, Microsoft Visio Autodesk AutoCAD LT (commerciële programma's)
• Eenvoudig 2D en 3D tekenprogramma
• Google Sketchup
• Full-blown 3D tekenprogramma
• Blender
• AutoDesk AutoCAD, 3D Studio MAX, Bryce, IntelliCAD, Maya (commerciële programma's)
• Fotobeheerder: MS Imageviewer, Picasa, Thumbs, Irfanview, Adobe Elements Browser
• Fotobewerking
• Eenvoudige fotobewerking (knippen, croppen)
• Irfanview
• Photofiltre
• Uitgebreide fotobewerking
• GIMP (GNU Image Manipulation Program)
• Photoshop (commerciëel programma)
• Speciaal: Flash generator: Powerbullet Presenter
• Screen Grabbers
• Faststone Screen Grabber
• CamStudio
• WebcamRecorder

• Internet

• Alles-in-één-portaal = Kantoor Online
• Google
• Zoeken: afbeeldingen, browser, intrenet, landkaarten/reisweg, nieuws, rekenmachine
• Communicatie: mail, agenda, discussiegroepen, documenten, eigen sites
• Google Talk,  Google Video
• Google Labs (experimenteel)
• Google Pack (subprogramma's)
• Google Drive: cloudapplicatie, ruimte die van overal toegankelijk is
  Bevat ook tekstverwerker, rekenblad en presentatieprogramma.
  
• Microsoft Windows_Live
• Mail - Hotmail = Outlook.com
  
• Skype - chat, telefoon, video, bestanden overzenden
• People, Photo's
• Microsoft OneDrive: cloudapplicatie, ruimte die van overal toegankelijk is
  Bevat ook tekstverwerker, rekenblad en presentatieprogramma.
  
• Yahoo
• Zoekmachine, mail, messenger, weather, events, puzzles, horoscopes...
• Andere (AOL, Excite, Netvibes...)
• Internet Browser, Webbrowser
• Soorten
• Standaard Microsoft programma: vroeger Microsoft Internet Explorer, nu Microsoft Edge
• Standaard Linux programma: Mozilla Firefox
• Standaard Apple programma: Safari
• Andere:Google Chrome of Chromium, Opera, Maxthon, Iron, K-Meleon...
• Protocollen
• Officiële
• IP, HTTP, HTTPS, FTP, POP3, SMTP, IMAP... 
• TCP, UDP, DNS, PPP, SLIP, ICMP, SSH, Telnet, LDAP, SSL, TLS
• Privé
• MSN, ICQ, Gnutella
• Beperkingen
  Sommige scripts op websites zijn zo geschreven dat de gebruiker verplicht is om een bepaalde browser te gebruiken. Open test_white_javascript_ie.html bvb met verschillende browsers, en je zal zien dat dit slechts met "Microsoft Internet Explorer versie groter dan 7, met active-X controls ingeschakeld" correct wordt vertoond.
• E-mail-programma
• Webmail
• bij Internet Provider: Telenet, Belgacom Skynet, Scarlet, Versatel...
• bij e-mail-provider (mailbox-ondernemingen): Google Mail, Microsoft Outlook.com, Yahoo
• bij Privé-ondernemingen: bvb Openminds
• E-mail clients (lokaal op de computer geplaatste email-programma's)
• Microsoft Outlook Express (nu verdwenen)
• Microsoft Office Outlook (commerciëel programma)
• Mozilla Thunderbird
• Eudora, Evolution...
• Chatprogramma
• kleine snelle Instant Messenger  -   chat: PixaMSN
• multi-account Instant Messenger  -  chat: Pidgin
• single account Instant Messenger  -  chat: Microsoft Skype, Google Hangouts, Yahoo chat
• single account Instant Messenger  -  chat+talk
• Microsoft Skype
• Google Hangouts
• single account Instant Messenger  -  chat+talk+video
• Microsoft Skype
• Google Hangouts
• ooVoo
• single account bij privé-onderneming, bvb chat langs portal of gameprogramma
• Internet telefoon - videofoon
• Instant Messenger  -  chat+talk+video: Skype
• Video conferentie langs privé-onderneming
• Hulp op afstand
• Crossloop, VNC, Teamviewer
• Eigen webpagina's
• Website ontwerp
• Off-line
• Eenvoudig
• tekst: Kladblok, Arachnophilia
• WYSIWYG: Kompozer
• Full-blown: Dreamweaver (commerciëel programma)
• Fotogalerij: Photoweb
• On-line
• Website ontwerp: Google Sites, WordPress, Joomla, Wix
• Foto's Online: Picasa Web, Flickr, Photo-Online
• Website Upload
• Eenvoudig: WSFTP95
• Full-blown: Mozilla FileZilla
• Website Download, Offline browser: PageNest, Website Extractor

• Audio en Video

• Geluid/Muziek afspelen
• Klein en heel snel: Billy
• Kleine MP3-spelers: CoolPlayer, MiniMP3
• Uitgebreide MP3-spelers: Winamp, Rythmbox, Amarok
• Geautomatiseerde systemen, DJsoftware: VirtualDJ, BMP Studio, Rythmbox, Amarok, Traktor, Mixxx, TBX
• Karaoke: KaraFun
• Oefenprogramma's: BestPractice
• Geluid opnemen en bewerken
• Klein: Windows Geluidsrecorder, Audacity, Goldwave
• Pro
• Audacity, Reaper
• Protools, WaveLab, CakeWalk Sonar, Ableton (commerciële programma's)
• Sequencers: Logic, Reaper, Hydrogen, TU2
• Muziek schrijven (Scorewriting): 
• MuseScore, 
• Finale, Notation, Sibelius (commerciële programma's)
• Film en Video afspelen
• Programma met beperkt aantal formaten en externe codecs (MS Mediaplayer, WinAmp, Realplayer)
• Full-blown programma voor alle formaten (Videolan VLC, MPlayer, Media Player Classic)
• Video opnamen knippen en monteren
• Eenvoudig snel GOP knipprogramma (MPEG2CUT2, GOPCHOP)
• Uitgebreid montageprogramma
• VideoPad, Blender, ShotCut, Avidemux, Jaycut, Powerdirector, Presto Videoworks, TubeChop, VirtualDub, Windows Live Moviemaker, Youtube editor, Zwei-stein
• Adobe Premiere, Final Cut Pro, Pinnacle Studio, Ulead Video Studio, Magix Video Deluxe, Cyberlink Producer (commerciële programma's)
• Hulpprogramma's
• Converters: Free Video Converter, MediaCellConvertor, Mediacoder, DVDdecrypter, Gordian Knot
• Downoaders, Grabbers:  FLVGetter, Youtube Downloader, Streamtransport, Vapoto
• Technische programma's: Smaart, VisualAnalyser, GSpot, Scope

• Onderhoud

• Bestanden beheren: Verkenner
• Programma's installeren of verwijderen
• intallatie langs geautomatiseerd programma
• installatie langs Wizard
• installatie door copiëren
• Sommige programma's die niet in de menu-structuur geïntegreerd worden,
  en niet in het register schrijven, kunnen gebruikt worden
  door gewoon ergens naartoe te copiëren en daar op te starten.
  Men noemt deze programma's "portable" of "R2R" (Ready To Run).
  Men kan deze programma's ook opstarten vanop een USB-stick bvb.
• Verwijderen langs het Menu: item "deïnstalleer de applicatie"
• Verwijderen langs Configuratiescherm - Software
• Verwijderen van R2R programma's door gewoon de map te wissen.
• Updates afhalen en installeren
• Updates van het besturingssysteem: altijd toestaan en uitvoeren (Windows Update, Apple, Linux)
• Updates van de anti-virus software: altijd toestaan.
• Updates van applicatiesoftware:
  Hangt af van de toepassing. Als alles naar wens werkt, is een update meestal niet nodig.
  Sommige Updates bevatten wel belangrijke wijzigingen.
• Computerinstellingen beheren en aanpassen
• Aanpassen van lay-out en uitzicht
• Aanpassen van toelatingen en niveau's
• Aanpassingen van netwerktoegangen
• Computer onderhoud
• Schijfopruiming
• Schijfdefragmentatie
• CCleaner
• JKdefrag
• Reservecopies
• Copie van belangrijkste data 
• Mijn Documenten
• E-Mail instellingen, contacten, berichten
• Copie van gestructureerde data
  Kan geautomatiseerd worden (Cobian, BASK, ABAKT, FBBackup)
• Archiefcopie.
  Geautomatiseerde bewerking.
  Archiefcopie is één enkel bestand, gecomprimeerd.
  Kan voorzien worden van een wachtwoord.
  (Cobian, Abakt)
• Klooncopie.
  Klooncopie van een volledige schijf, op een bepaalde datum.
  Heel groot bestand, kan in delen aangemaakt worden.
  (DriveXML, Acronis, Norton Ghost)
• Synchronisatie
• Vergelijkende Verkenner: FreeCommander
• Synchronisatieprogramma: DSynchronize, Toucan, WinMerge
• Beveiliging van Data of Map
• KeePass
• TrueCrypt

• Eindresultaat

• Tekst

• Doorlopende tekst
• Dit is een voorbeeld van een doorlopende tekst.
  
  Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Vestibulum a velit. Nulla lectus ligula, sollicitudin sed, interdum ornare, ornare vitae, quam. Quisque lobortis. Pellentesque enim dolor, volutpat sit amet, fermentum nec, luctus et, libero. Vestibulum eu elit vel turpis commodo mattis. Phasellus luctus enim nec orci. In hac habitasse platea dictumst. Integer scelerisque justo sed mauris. Phasellus in urna. Curabitur ullamcorper orci laoreet mauris. Vivamus eget tortor sit amet felis hendrerit gravida. Donec in ipsum. Integer ut nisl.
  Vestibulum est. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Sed faucibus odio in elit. Cras lacinia nonummy nulla. Morbi condimentum felis. Curabitur dictum. Nunc euismod lacus in risus. Duis ullamcorper, pede quis tempus rutrum, turpis tortor aliquam ligula, ac venenatis erat massa at tellus. Ut rhoncus magna id magna. Aenean ultricies libero et nisi. Donec varius risus. Cras dictum, tellus vitae accumsan scelerisque, diam orci viverra est, vitae rutrum sapien lectus et est. Maecenas et lectus vitae orci dapibus fringilla. Donec scelerisque nisl aliquet lorem. Mauris in erat vel orci commodo ultricies. Proin libero leo, dictum id, varius mollis, sagittis vitae, sem. Suspendisse potenti. Nullam venenatis placerat est.
  
  
• Overzicht
• Dit is een voorbeeld van een overzicht-tekst
  
  1. Cras vel magna in lectus lacinia lobortis.
  2. Curabitur et lacus ut leo pharetra rutrum.
  3. Nunc in nibh eget libero gravida condimentum.
  3.1. Nulla facilisi.
  3.2. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit.
  3.3. Aenean ornare.
  4. Proin fringilla dignissim odio.
  5. Etiam id arcu.
  5.1. Quisque sollicitudin lacinia velit.
  5.1.1. Curabitur a nulla.
  5.1.2. Etiam in mauris.
  5.2. Nunc dolor velit, molestie nec, sagittis faucibus, auctor et, tellus.
  5.2.1 Duis lacus pede, venenatis at, egestas non, auctor id, sapien.
  5.2.2. Quisque eget magna.
  5.3. Sed suscipit tortor eget enim. Donec faucibus.
  5.4. Mauris ut elit nec felis suscipit tristique.
  5.5. Cras scelerisque dolor porttitor risus.
  6. Nunc vestibulum, justo id ornare aliquet, ipsum velit elementum diam, vitae adipiscing justo tortor id orci. Suspendisse varius. Cras hendrerit erat eget risus scelerisque sagittis.
  7. Praesent vestibulum, diam id mattis laoreet, justo lectus fringilla massa, eu facilisis turpis mauris non mi. Nullam pretium, leo id scelerisque mollis, lacus massa scelerisque lacus, nec venenatis leo nulla sed dui.
  
  
• Gestructureerd
• Dit is een voorbeeld van een gestructureerde tekst
  
  Sed non mi ac mauris ornare fermentum.
    * Proin in lorem et dui nonummy mollis.
    * Phasellus commodo, ante nec nonummy vestibulum, magna erat venenatis ligula,
       sed egestas lectus turpis nec urna.
               - Nunc orci.
               - Nunc consequat dictum massa.
               - Duis tincidunt, justo vel eleifend condimentum,
                  neque purus imperdiet eros, nec pulvinar neque nibh in nisi.
    * Vestibulum augue mi, vehicula et, mattis non, sollicitudin ac, turpis.
    * Donec a ipsum.
       Pellentesque diam.
       Nulla vulputate, nisl at consectetuer rhoncus, nulla orci gravida justo,
       accumsan tempor sapien ante eu velit.
                +       Cras a magna sit amet magna pellentesque feugiat.
                ++     Quisque pretium sem ac sapien.
                +++   Donec sed justo vel erat pulvinar eleifend.
    * Donec consequat.
                -        Nullam diam lacus, lacinia fringilla, ornare sit amet, lacinia non, magna.
                --       Quisque dignissim dapibus arcu.

• Timechart

• Agenda
• Een agenda is een chronologische overzicht-tekst, in tabelvorm
  Voorbeeld:
  Datum      Start   Einde  Onderwerp                    Betrokkenen       Plaats
  JJJJMMDD   09:30   10:45  Vergadering Concept WDOZMZ   JA, PI, KA        Hoofdkantoor
  20141206   15:00   18:00  Sinterklaasfeest             Katrientje        Thuis
  20141207   08:00   ??     Auto naar keuring            Jef    
                         
  
• Tijdsplanner
• Een tijdsplanner is meestal een grafische voorstelling, die over meerdere weken, maanden of jaren kan duren

• Lijst

• Een lijst is het gefilterde resultaat uit een database of rekenblad.
  Rangschikking is meestal horizontaal per veld, vertikaal per record
  ID    Naam           Voornaam   Postcode Gemeente            Straat en nummer
  AD    Adriaens       Anne       9050     Gentbrugge          Konijnestraat 123
  BC    Boterkoeck     Robin      9000     Gent                Veldstraat 18
  SDJ   De Smet        Johannes   9000     Gent                Boterstraat 22A

• Presentatie

• Presentatie van statische pagina's: Presentatieprogramma
• Presentatie van dynamische pagina's met film en videofragmenten: Gemonteerd filmfragment

• Invulformulier

• Off-Line - Voorgevormd vakjes-document
• 1. Document opzoeken (lokaal, netwerk of internet)
• 2. Document downloaden of copiëren
• 3. Tekstverwerker of rekenblad opstarten
• 4. Vakjes invullen
• 5. Document terugplaatsen onder zelfde of andere bestandsnaam
• Voordelen / nadelen
• Geen internetverbinding nodig om document in te vullen
• Invulvakjes zijn "rekbaar": aanpasbaar aan de behoeften
• Invuller kan layout wijzigen / verknoeien
• Meerdere versie's van eenzelfde document zijn mogelijk
• Ingebouwd automatisme (macro's) beperken invullen tot gebruik van één enkele versie van één enkel programma
• Geen automatische controle mogelijk
• Elke invuller kan een product afleveren dat verschillend is
• De vorm is meestal belangrijker dan de inhoud
• Referentie is enkel naar de fysische positie per pagina, maar die is niet vast.
• Plaats waar de data zich bevindt:
• Lokaal op computer of randapparaat (USB)
• Op lokaal netwerk: Op gedeelde map op andere computer, Op dataserver, Op NAS-schijf
• Op internet: Bij portaal-provider, bij privé-onderneming
• In-Line - Invulprogramma
• 1. Browser opstarten en surfen naar website
• 2. Inloggen met naam en paswoord
• 3. Applicatie kiezen
• 4. Programma toont pagina's met invulvakjes
• 5. Invullen vakjes
• 6. Afsluiten
• Voordelen / nadelen
• Beveiligde verbinding
• Internetverbinding nodig tijdens het hele proces
• Ingevulde data is de enige en definitieve versie
• Automatisme kan de gebruiker leiden, controle.
  (verplicht veld, alleen datum, cijfers of tekst, minimaal 20 woorden, volgorde)
• Je bent gebonden door de database-leverancier.
  Je kan niet gemakkelijk een "overzicht" bekomen.
  Je "hebt" je data niet.
  Je kan niet gemakkelijk een bruikbare volledige reservecopie bekomen
• Plaats waar de data zich bevindt
• Op internet : bij privé-onderneming of eigen database-server
• Op lokaal netwerk

• Databaserapport

• Databaserapport.
  Databases verzamelen informatie,
  en kunnen die informatie gestructureerd, gesorteerd en gefilterd
  in een rapport weergeven.
• Soorten
• Lokaal - kleine single-user databases
• Voorbeeld: Microsoft Access
• Voorbeeldtoepassing: Deal
• Voordelen / nadelen
• Mooi uitzicht
• Gemakkelijk aanmaken en onderhouden
• Werkt slechts met één enkele versie van één enkel programma
• Indien goed ontworpen, kan dit lopen op een (gratis) run-time versie
  van het programma (bvb MS Access Runtime)
• Eén gebruiker, dus geen centraal geplaatste data
• MS Access is niet heel stabiel in een meer-gebruikers-configuratie
• Ontwerper heeft de code. Gebruiker kan niets wijzigen aan het programma. Alleen uitvoeren.
• Web-based CMS
• Voorbeeld: Joomla
• Voordelen / Nadelen
• Alles-in-een "doe-het-zelf" CMS = Content Management System
• Geschreven in PHP, met MySQL als database
• Vrij en gratis
• Werkt op alle besturingssystemen
• Er staat niets op de computer van de gebruiker
• Geschikt voor interactieve, meertalige websites, online communities, blogs, media, eCommerce
• Framework, roosteromgeving met Components, Modules, Plugins
• Loopt op XAMPP
• Heel snelle server nodig wegens complexe pagina-layouts
• Merk-gebonden multi-use database
• Voobeeld: MS SQL database geschreven in ASP
• Voorbeeldtoepassing: Informat
• Voordelen / nadelen
• Werkt over internet
• Minder mooi maar zeer efficiënt
• Werkt met alle browsers (zou moeten)
• Er staat niets op de computer van de gebruiker
• Uiterst stabiel
• Je hangt wel volledig af van de leverancier
• Voor programmawijzigingen
• Voor reservecopies
• Leverancier weg = data weg
• Soms nogal duur
• Je betaalt volgens de grootte van de data, bvb aantal leerlingen
• Vrije Database
• Voorbeeld: MySQL
• Voorbeeld: XAMPP configuratie
• X staat voor Linux, MacOSX, Solaris en Windows besturingssysteem
• Apache = Webserver (kan ook met Microsoft Server)
• MySQL = Database
• PHP = programmeertaal
• Perl = programmeertaal
• Voordelen / nadelen
• Kan lopen op gehuurde dataserver of op eigen dataserver.
  Ook bij gehuurde server ben je wel volledig meester over de programmatie en de data.
  Eigen server is alleen nuttig indien iemand voor het (software-)onderhoud instaat.
• Gehuurde servers zijn meestal sneller (gebruiken symmetrische verbinding zoals SDSL)
  Eigen servers zijn meestal trager (gebruiken asymmetrische verbinding zoals ADSL)
• Flexibele database.
  MySQL is heel erg uitgebreid en heel erg flexibel.
• Veel voorbereidend werk en programmeerwerk / tijd
  Het samenstellen van de databasestructuur moet uiterst doordacht gebeuren.
• Eigen makelij = onafhankelijkheid.
• Software-ontwerp is volledig vrij
• Vrij en gratis
• Miniversie heet XAMPP Lite
• Eindresultaat
• Eindresultaat is altijd een afdruk op scherm, papier of als .pdf.
  De vorm wordt bepaald door het gebruikte programma.
  De inhoud wordt bepaald door de selectiecriteria en filters.

• Mindmap

• Bewerkbare MindMap: MindMap in eigen formaat (bvb .mm) of in tekstverwerkingsformaat (.odt of .doc)
• Afdrukbare MindMap: Mindmap in .pdf formaat of in afbeeldingsformaat (.jpg, .png)
• Universele MindMap in HTML
• Voordelen / nadelen
• Heel erg flexibel 
• Heel erg snel om "gedachten" neer te ploffen
• Nodigt uit om heel erg uitgebreid te gaan
• Geen algemeen gebruikt formaat beschikbaar.
• Zeer beperkte import/export functies
• Niet voor complexe ideeën
  - enkel 2-dimensioneel, niet muldi-dimensioneel
  - alleen uitsplitsen mogelijk, geen samenvoegen
  - geen her-combinaties voorzien
  - slechts een enkele verwijzing per knoop

• Publicatie

• Op papier
• Publicitair
• Flyer (A3, A4, A4geplooid...)
• Affiche
• Tijdschrift
• Boek
• Fotoboek
• Technisch, uitleg
• Gebruiksaanwijzing, instructies
• Databaserapport
• Op netwerk (internet, lokaal)
• Als bijdrage, tekst aan discussiegroep, nieuwsgroep,...
• Bij grote portaalsites
• Bij privé-onderneming
• Als webpagina
• Eigen webpagina
• Webruimte: bij provider, eigen webruimte
• Webnaam: toegekend door provider, eigen naam bij DNS (betalend)
• Web-opmaaktaal: HTML, XML...
• Web-design: CSS, Joomla, Flash...
• Web-interactie: Javascript, AJAX, Dynamic HTML...
• Soort pagina
• Statische pagina, Passieve website
• Dynamische pagina: Flash, animated GIF, filmpjes
• Interactieve pagina
• Soort interactie
• Client-Side scripting, Script wordt door browser uitgevoerd in combinatie met DHTML
• VBScript: werkt alleen met MS Internet Explorer
• JScript - Java Script: Javascript nodig (veel voortdurend veranderende versies) Belastend voor oudere / tragere computers.
• Server-Side scripting, Script wordt door de webserver uitgevoerd. Gebruikt voor grote databases.
• ASP en ASP.NET - Microsoft
  Object-georiënteerd
  Bedoeld om gebruikt te worden met één enkele versie
  van één enkele Microsoft Internet Explorer browser.
• PHP
  Gratis.
  Eenvoudige structuur.
  Webpagina laadt erg snel.
  Bedoeld voor XAMPP servers, draait ook op MS Windows.
  Zeer veel hulpprogramma's en kant-en-klare scripts beschikbaar in community.
• Andere: Perl, ColdFusion, Python, Ruby...
  Meer typische toepassingen.
• Content Management Systemen
  Actieve website met behulp van kant-en-klare templates.
  De gebruiker schrijft geen script, maar kan op eenvoudige wijze gebruik maken van kant-en-klare applicaties.
• Joomla, XOOPS, WordPress, Drupal
• Website type
• Discussiegroep
• Forum
• Online documenten
• Online foto's
• Blog
• Agenda
• Webwinkel
• Database pagina
• Webpagina, gedeeld met anderen
  

• Foto

• Soort foto
• Enkelvoudige foto
• Foto als uittreksel uit een film
• Gemonteerde / getrukeerde foto
• Afdruk
• Enkelvoudig
• Als publicatie (boekje, album)

• Film

• In één enkel bestand
• MPEG2 compressie
  eenvoudig knip- en monteerbaar per GOP
  DVD (720x568) tot HD (1920x1080) kwaliteit
• AVI container
  niet eenvoudig te knippen noch te monteren
  Klein formaat, past op CD
  Minder goede kwaliteit
  Afzonderlijke ondertitels kunnen in .srt bestand
• In DVD structuur (VOB, iso)
• Menu mogelijk
  Meerdere talen en ondertitels mogelijk
  Structuur alleen bruikbaar op DVD
  Omslachtig, langdurig schrijfproces

• CD of DVD

• Soort data
• Audio
• Klassieke audio CD
• SACD SuperAudio CD
• Audio DVD
• Data
• Volledige structuur zoals op harddisk mogelijk
• Video
• Vele formaten mogelijk, meest voorkomend is klassieke DVD
• Mixed Media
• Bevat data en audio en/of video - niet zo populair, moelijk aan te maken, werkt niet altijd.
• Soort CD of DVD
• Schrijfmethode
• Eenmalig beschrijfbaar (CDR, DVDR, BDR) - Beperkte levensduur
• Herschrijfbaar (CDRW, DVDRW, BDRW) - beperkte levensduur, beperkt aantal keren herbeschrijfbaar
• Afmeting
• Standaard CD, DVD of Blue-Ray DVD (13cm)
• Mini CD of DVD (8cm) - Werkt niet in alle disk-drives
• Speciale formaten, bvb visitekaartjes
• Structuur
• Alleen gegevens (DATA): Data-CD of DVD
• Eenvoudige menu-structuur
• Uitgebreide dynamische structuur, zoals commerciële DVD

• Vorm

• Bruikbaarheid
• Platte tekst (plain vanilla)
• norm: ASCII= American Standard Code for Interchange of Information
• Met alles leesbaar, niet paginagebonden
• Vooral gebruikt voor "readme" tekst en in platte e-mail
• Eén lettertype, vaste letterbreedte, geen proportionele spatiëring, geen formattering
• Geen afbeeldingen, behalve in "letter art"
• Gemakkelijk te wijzigen
• Verouderd, eerder onbruikbaar
• HTML= Hypertext Markup Language
• Niet pagina-gebonden, "rekbaar", afhankelijk van venster
• Gebuikt in alle websites, zeer universeel
• Bevat beperkte formattering, afbeeldingen, bewegende beelden en hyperlinks
• Toegevoegde bestanden (afbeeldingen bvb) staan niet in de tekst
• Platte tekst, die geformatteerd wordt door een "lees"-programma: de browser.
• Platte tekst is vrijwel onleesbaar. Elke browser is bruikbaar, maar geeft niet altijd hetzelfde resultaat.
• Gemakkelijk te wijzigen, met geschikt programma
• Eenvoudig te "linken" aan andere bestanden
• Eenvoudig lettergrootte aan te passen (leesbaarheid)
• Lettergrootte bepaalt ook afdrukgrootte
• PDF=Portable Document Format
• Pagina-gebonden
• Is een soort "afbeelding" van een kant-en-klare pagina
• Eindproduct: kan niet eenvoudig gewijzigd worden
• Wordt gegenereerd met een "pdf-schrijfprogramma"
• Kan door bijna alle computers gelezen worden
• Soms kleine afwijkingen (geen ISO-standaard)
• DTP, Tekening, Flowdiagram enz...
• Pagina-gebonden, pagina kan wel heel groot zijn (A1 bvb)
• Bevat tekst, rekenblad, tekening, pijltjes, flowdiagrammen, foto's...
• Is eigenlijk een samengestelde afbeelding
• Niet universeel: Kan gelezen worden met één bepaalde versie van één bepaald merk programma
• Afbeeldingen zitten in het document. Beperking qua plaatsing van tekst t.o.v. afbeelding
• RTF= Rich Format Text
• Pagina-gebonden.
• Leesbaar in alle moderne tekstverwerkers
• Tekst met formattering
• Afbeeldingen kunnen tussen de tekst staan
• Alleen te wijzigen met specifieke programma's
• Document
• Pagina-gebonden
• Niet universeel: Kan gelezen worden met één bepaalde versie van één bepaald merk programma
• Alleen te wijzigen met specifieke programma's
• Afbeeldingen zitten in het document, beperking qua plaatsing van tekst t.o.v. afbeelding
• Presentatie
• Scherm-pagina gebonden, elke dia is zelfstandig
• Leesbaar met presentatie-programma
• Beperking van formaten bij beeld- en geluidspragmenten
• Toegevoegde bestanden (afbeeldingen bvb) staan niet in de tekst
• Bevat meestal weinig informatie per pagina
• Soort bestanden, gebruikt in de computer.
  Een bestand wordt (standaard) in een computer omschreven met een naam en een extentie.
  Originele vorm: BESTAND.EXT
• Bestandsnaam
• richtlijn:
• pad+bestandsnaam zijn maximaal 255 tekens lang.
  Hoe korter, hoe sneller de computer zoekt.
  Voorbeeld:    D:\DATA\DOC\Documenten\Bestand van Jeroen.doc
• bestandsnaam kan hoofdletters, kleine letters en cijfers bevatten.
• bestandsnaam bevat best geen leestekens behalve ( spatie), - (minteken) en _ (undescore)
• bestandsnaam bevat het belangrijkste eerst.
• bestandsnaam met datum schrijf je best als JJJJMMDD
• Extentie
• Bestandsnaam en Extentie worden gescheiden door een punt. 
• De extentie is normaal 3 letters lang (originele vorm).
• Aan de extentie wordt de toepassingsprogramma gekoppeld, waarmee de computer het bestand opent.
• Rechtermuisknop op bestandselectie geeft je meestal de keus uit verschillende programma's om dit bestand mee te openen
• Voorbeelden van extenties, meest voorkomende.
• ISO standaard
• .odb voor databank
  .odc voor grafiek, .otc voor grafieksjabloon (c van chart)
  .odf voor formule en wiskundige vergelijking,
  .otf voor formulesjabloon
  .odg voor (vector)tekening, .otg voor tekeningsjabloon
  .oth voor webpagina sjabloon (h van html)
  .odi voor afbeelding, .oti voor afbeeldingssjabloon (i van image)
  .odm voor hoofddocument (m van master)
  .odp voor presentatie, .otp voor presentatiesjabloon
  .ods voor rekenblad, .ots voor rekenbladsjabloon (s van spreadsheet)
  .odt voor tekst, .ott voor tekstsjabloon
• Gangbaar
• .doc  voor tekstdocument
  .xls  voor rekenblad
  .ppt  voor presentatie in ontwerpvorm
  .pps  voor presentatie in show-vorm
  .htm  voor web-pagina's
  .html voor web-pagina's
  .txt  voor platte tekst
  .jpg  voor afbeelding
  .gif  voor web-afbeelding
  .tif  voor professionele afbeelding
  .png  voor afbeelding
  .avi  voor gecomprimeerd filmfragment
  .mpg  voor bewerkbaar filmfragment
  .wav  voor bewerkbaar audiofragment
  .mp3  voor gecomprimeerd audiofragment
• Volledige lijst
  

Beveiliging

• 1. Inloggen op de computer bij "Gebruiker" met naam en wachtwoord
• Lokale applicatie
• Lokaal document
• Document, Rekenblad of Presentatie beveiligd met wachtwoord (bvb .doc, .xls, .ppt)
• Archiefbestand beveiligd met wachtwoord (bvb .zip)
• Document openen en bewerken
• Internet Browser
1.  Inloggen bij "Provider" met naam en wachtwoord
2. Web-Applicatie kiezen
• E-mail
1.  Inloggen bij "Mailbox" met e-mailadres en wachtwoord
2. Online Mailbox openen
3.  Mail lezen en beantwoorden
• Website kiezen
• Onbeveiligde website
• Surfen
• Downloaden
• Beveiligde website
1. Inloggen bij de website
2. On-line web-applicatie kiezen
3. Applicatie starten
• Superbeveiligde website
1. Inloggen bij "Website" met naam en wachtwoord
2. Online Web-applicatie kiezen 
1. Inloggen
• Inloggen met Identiteitskaart en PIN-code  - Gemakkelijk en snel
• Inloggen met heen-en-weer berekening (digipass)  - Veel tikwerk bij elke bewerking. Vervelend.
• Inloggen met token (één uit verschillende tekenreeksen) - Minder gebruikt. Verouderd.
2. Applicatie starten, bvb bankverrichting
• Verwerkingen bevestigen met heen-en-weer berekening (digipass)
• Verwerkingen bevestigen met Identiteitskaart en PIN-code
• Beveiligde lokale applicatie
• Programma beveiligd met  wachtwoord
• === bedenking ===
• Bij een superbeveiligde bank-website moet je voor het betalen van bvb 1 EUR meer dan 60 toetsen indrukken voor de beveiliging alleen al...